Vraag jij je af wanneer een energielabel nou écht verplicht is? Het korte antwoord: bij elke verkoop en nieuwe verhuur van een woning heb je een geldig energielabel nodig. Maar er zitten wat haken en ogen aan de regels. In dit artikel zetten we alle verplichtingen – én de gevolgen bij niet naleven – op een rij.
Verplicht bij verkoop van je huis
Als je je huis verkoopt, moet je op het moment van de eigendomsoverdracht (de notariële overdracht) een definitief energielabel overhandigen aan de koper. Dit is sinds 2015 wettelijk verplicht. Sterker nog, de labelklasse (A t/m G) moet vaak al in de woningadvertentie vermeld staan. Heb je geen geldig label bij de overdracht? Dan krijg je achteraf bericht van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Je kunt dan een boete ontvangen die kan oplopen tot ongeveer €170 voor particulieren (en ~€340 voor bedrijven). Bovendien kun je ná de overdracht niet meer “even snel” een label regelen om de boete te voorkomen – tegen die tijd is het te laat. Kortom: regel je energielabel op tijd als je gaat verkopen, zodat je geen gedoe of boete achteraf krijgt.
Verplicht bij verhuur van je woning
Ook voor verhuur geldt de energielabelplicht. Verhuur je een huis of appartement aan een nieuwe huurder, dan moet je een geldig energielabel hebben en een kopie aan de huurder geven. Heb je dat niet, dan zal de ILT je eerst een waarschuwing sturen. Je krijgt in de praktijk vier weken de tijd om alsnog een energielabel te regelen. Doe je dat niet op tijd, dan volgt een dwangsom of boete. Het is dus net iets milder dan bij verkoop – je krijgt een kans om het goed te maken – maar uiteindelijk kun je ook als verhuurder op de vingers getikt worden. Daarnaast moeten verhuurders sinds 2022 bij het adverteren van de woning de energielabelklasse vermelden, zodat huurders vooraf weten hoe zuinig (of onzuinig) de woning is.
Uitzonderingen op de labelplicht
Gelukkig zijn er een paar uitzonderingen. Monumenten (rijksmonumenten) waren lange tijd vrijgesteld van de energielabelplicht bij verkoop/verhuur. Let op: de regels veranderen. Vanaf mei 2026 vervalt de uitzonderingspositie en hebben ook monumenten een label nodig bij verkoop of verhuur. Andere uitzonderingen zijn onder meer gebouwen die kort gebruikt worden (minder dan 2 jaar), of kleine bijgebouwen onder 50 m² die geen woonfunctie hebben. Ook woonboten en caravans vallen buiten de verplichting. Voor reguliere woonhuizen, appartementen en nieuwbouwwoningen geldt echter: in bijna alle gevallen verplicht.
Gevolgen van geen energielabel hebben
Wees niet die verkoper of verhuurder die het vergeet. Zoals gezegd riskeer je een boete. Momenteel ligt die boete voor particulieren rond €170, maar de overheid kan dit bedrag in de toekomst verhogen als te veel mensen de regels aan hun laars lappen. Daarnaast loop je imagoschade op: kopers of huurders kunnen afhaken als je zaken niet op orde hebt. En praktisch gezien kan een koper moeilijk doen bij de overdracht zonder label, wat voor vertraging of zelfs ontbinding van de koop kan zorgen. Geen energielabel = geen goede beurt.
Toezicht en handhaving
De handhaving ligt bij de ILT. Deze inspectiedienst controleert na overdracht van verkochte huizen steekproefsgewijs of er een label geregistreerd was. Verhuurders worden meestal naar aanleiding van meldingen of andere controles aangesproken. Er is gelukkig geen “energielabel-politie” die elke straat afgaat; het systeem werkt vooral via meldingen en administratieve checks. Maar vertrouw er niet op dat je onder de radar blijft – de basisregistraties zijn digitaal, en een ontbrekend label valt op.
